هدررفت آب در ایران؛ نقش پوسیدگی و لوله‌های بی‌کیفیت در بحران آب

آب شیرین کمیاب‌ترین منبع حیاتی در جهان امروز است. با آنکه آب سطح زمین فراوان به‌نظر می‌رسد، اما فقط کمتر از 3٪ آب جهان شیرین و قابل مصرف است؛ سهم آب شیرین در ایران حتی از متوسط جهانی نیز پایین‌تر است. این محدودیت، در اقلیم خشکی همچون ایران، اهمیت مدیریت منابع را دوچندان کرده است.
هدررفت سالانه میلیارد مترمکعبیِ آب در شبکه توزیع، نه‌تنها تهدیدی برای امنیت آبی کشور بلکه موجب زیان اقتصادی عظیم است که می‌تواند تامین‌کننده نیاز سالانه چند میلیون خانوار ایرانی باشد. در ادامه، ابعاد این بحران و نقش کیفیت لوله‌ها و اتصالات را بررسی خواهیم کرد.

میزان هدررفت آب در شبکه توزیع ایران

• متوسط هدررفت آب در شبکه شهری ایران: حدود 30٪
• کل آب هدررفته سالانه: بالغ بر 1 میلیارد مترمکعب
• میانگین جهانی این شاخص: کمتر از 15٪

منبع: سازمان ملی استاندارد ایران، بانک جهانی¹

ابعاد اقتصادی و اجتماعی هدررفت آب

چه مقدار آب هدر می‌رود؟

• 1 میلیارد مترمکعب آب معادل مصرف سالانه آب آشامیدنی برای بیش از 6.6 میلیون خانوار ایرانی است². (مبنای محاسبه: میانگین سرانه مصرف آب شهری در ایران حدود 150 لیتر در روز برای هر نفر، با فرض متوسط 3.3 نفر در هر خانوار)
• ارزش تقریبی این آب بر مبنای تعرفه شهری (هر مترمکعب 1500 تومان): 1.500 میلیارد تومان، یا حدود 25 میلیون دلار در سال

این هدررفت معادل این است که سالیانه، همه آب مصرفی کل استان اصفهان یا خراسان شمالی را از دست بدهیم!

عوامل اصلی هدررفت آب

1. پوسیدگی و عمر بالای لوله‌ها

• بیش از 40٪ شبکه آب شهری ایران قدمتی بیشتر از 30 سال دارد.
• پوسیدگی و ایجاد ترک‌خوردگی، نشتی‌های پی‌درپی را موجب می‌شود.

2. استفاده از لوله و اتصالات بی‌کیفیت

• عدم رعایت استاندارد و مواد اولیه نامرغوب باعث کاهش عمر مفید و افزایش میزان نشتی می‌شود.
• درزهای غیر استاندارد و جوشکاری نامناسب، اصلی‌ترین منشا نشتی زودرس هستند.

3. سایر عوامل

• نبود پایش هوشمند و سیستم تشخیص نشتی
• افت فشار، برداشت غیرمجاز و مدیریت ناکارآمد شبکه
• محدودیت بودجه نوسازی زیرساخت‌ها

مقایسه لوله‌های استاندارد و غیر استاندارد

منبع: استاندارد ملی 14427 ایران، مطالعات FPCO

راهکارهای کاهش هدررفت آب در شبکه توزیع

• استفاده از لوله و اتصالات دارای استاندارد ملی ایران
• نوسازی شبکه‌های قدیمی با محصولات بادوام و مقاوم
• استقرار سامانه‌های هوشمند پایش نشتی
• ارتقاء دانش و مهارت مجریان پروژه‌های تاسیساتی
• افزایش بودجه نوسازی شبکه با توجه به زیان‌های هدررفت

جمع‌بندی

هدررفت آب آشامیدنی در ایران، صرفاً یک زیان مقطعی نیست؛ بلکه اتلاف اقتصادی عظیم و از دست رفتن یکی از ارزشمندترین سرمایه‌های طبیعی کشور است. توجه به کیفیت لوله و اتصالات، استفاده از محصولات استاندارد و افزایش سطح هوشمندسازی شبکه‌ها می‌تواند نقشی اساسی در عبور از بحران آب ایفا کند. FPCO آماده ارائه مشاوره و تامین محصولات استاندارد برای پروژه‌های تاسیساتی است.
برای راهنمایی و دریافت اطلاعات مکمل به صفحه تماس با ما مراجعه فرمایید.

¹ منابع: سازمان ملی استاندارد ایران، بانک جهانی
² مبنای محاسبات: میانگین سرانه مصرف آب شهری ایران ~150 لیتر/روز/نفر. خانوار 3.3 نفره → مصرف سالانه هر خانوار ≈ 180،000 لیتر (180 مترمکعب). 1٬000٬000٬000 ÷ 180 ≈ 5٫500٫000 تا 6٫600٫000 خانوار معادل جمعیت یک یا چند استان بزرگ کشور.